Trajtimi me barna i bletëve nuk mund të jetë thjesht një veprim i vetvetishëm, vetiak i bletarit. Trajtimi veterinar i familjeve të bletëve, qoftë për arsye parambrojtje ose për kurim kur janë të prekura nga sëmundje, kërkon kujdes dhe përgjegjësi. Së pari, duhet të zbatohen kriteret e përgjithshme të përdorimit të preparateve, si dhe udhëzimet e veçanta. Nuk është punë e gjetur që të veprohet në kundërshtim me porositë e specialistit apo me udhëzimet bashkëshoqëruese të barnave.

Përvojat vetiake apo këshillimi me bletarë të tjerë, që bien në kundërshtim me rregullat dhe porositë teknike, përbëjnë sot një nga gabimet që po e dëmtojnë çdo ditë bletarinë.

Bletët infermiere që e kanë marrë barin gjatë konsumit të sherbetit të sheqerit, e përpunojnë atë, mandej e kalojnë në qeskat e mjaltit, ku plotësohet në formën e përvetësueshme për t’u rinxjerrë më pas si ushqim për larvat. Një qarkullimi i tillë i ushqimit dhe barit, kuron vetë bletën dhe njëkohësisht larvën. Bletët infermiere janë të kujdesshme për të bërë dallimin midis larvave që janë normale dhe atyre që kanë ndërruar ngjyrë, formë ose vendosje. Larvat me paraqitje normale, qoftë të shëndosha ose të prekura, ushqehen. Defektozet nuk ushqehen (nuk mjekohen), bletët infermiere me kujdes i heqin ato dhe pastrojnë huallin.

Kurimi i familjes së bletëve ndjek një rregull

Së pari vlerësohet mizëria, “korniza bletë”, dhe në raport me të jepet bari. Llogariten 100 ml sherbet për një kornizë blete. Bletari duhet të jetë i vëmëndshëm për të bërë dallimin. Ai duhet të vlerësojë çdo familje, për të zbuluar se cila është më e prekur dhe cila më pak. Bletari duhet të kuptojë se përdorimi i barnave në një familje blete lidhet vetëm me të shëndoshat, se vetëm ato e marrin ilaçin; bletët e prekura mund të marrin pak, ndërsa të sëmurat nuk e marrin ushqimin.

Masat parambrojtëse dhe kurimi i sëmundjeve, si rregull, bëhet në dy stinë, pranverë dhe vjeshtë. Mënyra e dhënies është disallojësh: në formë të lëngët, pluhur, me ushqim të gatshëm, gaz etj. Efekti më i mirë i formës së dhënies lidhet me llojin e barit dhe sëmundjen. Në raste të lagështirës së zgjatur, dhënia në formë lëngu e dëmton bletën. Janë të njohura ndikimet dëmtuese të lagështirës në zgjojet e bletëve, si dhe mundimet e bletëve për ta rivendosur gjendjen. Lagështira, një nga armiqtë më të mëdhenj të bletës.

Duhet patur parasysh se veprimi i barit lidhet me forcën e familjes. Familjet e dobta nuk janë në gjendje të eleminojnë sëmundjen, sado mjekime t’u bëhen. Bari është një faktor ndihmës, forca e familjes është vendimtare. Ndodh që familje të dobta, shumë të infektuara, ndonëse të mjekuara rregullisht, vdesin. Në kësi rastesh, mjaft bletarë paragjykojnë, ia vënë fajin barit të dobët ose të skaduar.

Parambrojtja nga sëmundjet dhe si duhet vlerësuar ajo

Duhet kuptuar se çfarë përfaqëson në bletari parambrojtja nga sëmundjet dhe a ka tregues për këtë?

– Bleta jonë i përket racës karnika, e cila ka veçanti kundrejt racave të tjera. Dallon për madhësinë relative të familjes, caku është 6 korniza bletë. Nën këtë shifër, jo vetëm që nuk flitet për prodhim, por janë më të rrezikuarat për prekje nga sëmundjet, duke u bërë, nga ana tjetër, vatra infektimi dhe përhapje sëmundjesh.

– Për mbarështimin e familjes, bletari parashikon disa procese teknike, që i vlerëson në raport me gjendjen e bletëve, periudhën, vitin etj. Ndër to rendisim: mbajtjen e familjeve me mbretëresha të reja, hoje të reja nën dyvjeçare, rezerva ushqimore të mjaftueshme etj. Por midis këtyre masave, më e rëndësishme është sigurimi i ushqimit të bollshëm, cilësisht të mirë. Bletët, në dallim nga kafshët e tjera shtëpiake, e sigurojnë, e përpunojnë dhe e depozitojnë vetë ushqimin.

– Nektari dhe pjalmi, janë ushqimet bazë natyrore që u sigurojnë bletëve lëndët e nevojshme për veprimtarinë jetësore. Por ka një sërë kushtesh dhe rrethanash mjedisore dhe të motit kur bletët nuk mund ta sigurojnë atë, si në sasi ashtu dhe në cilësi. Gjatë mungesës së ushqimit në natyrë, del nevoja e plotësimit me ushqime të parapërgatitura. Një nga shkaqet e sëmundjeve lidhet me çrregullimet e higjienës së të ushqyerit. Ushqimet që tregtohen të gatshme, jo gjithmonë plotësojnë kushtet dhe nevojat e bletëve. Disa herë ato janë të dëmshme, të fermentuara, me përbërës që mund të shkaktojnë helmime. Kur ushqimi i bletëve nuk është i balancuar dhe raporti polen-nektar është i prishur, proceset metabolike cënohen dhe shkaktohen çrregullime në gjithë veprimtarinë jetësore të familjes që lidhen me: riprodhimin, ndërtimin, mbrojtjen, grumbullimin e ushqimit etj. Shkalla e çrregullimeve është në varësi të raportit nektar-pjalm. Ky raport lidhet me stinën, me veprimtarinë jetësore të bletëve. Raporti polen-nektar, në periudhën mars-qershor, duhet të jetë1:2-3, në gusht-shtator raporti polen-nektar duhet të jetë 1:3-4. Kjo lidhet me pjelljet, ku ndihet nevoja për polen. Në periudhën tjetër të vitit raporti shkon 1:4-5.

Hulumtimet vlerësojnë cilësinë e pjalmit (varet nga thatësira, përbërja botanike, lloji i bimës mjaltore etj) jo vetëm për balancimin e ushqimit, por dhe për rëndësinë që ka në krijimin e rezervave proteinike. Pa të nuk ka pjellje, nuk ka ripërtëritje të familjes, si dhe dobësohen mekanizmat mbrojtëse të bletëve ndaj infeksioneve. Studimet tregojnë për varfërimin e organizmit në proteinë nga sëmundja varroatozë. Rriqnat thithin hemolimfën dhe ulin rezervat proteinike deri në 50%. Krahas saj, parazitët varroa shkaktojnë një helmim kronik me pasoja: uljen e jetëgjatësisë, aftësisë për punë, daljen para kohe të bletëve në kullotë, rënien e pjelljeve, uljen e aftësisë fluturuese të bletëve etj. Në cilësinë e dobët të pjalmit ndikon thatësira dhe përbërja botanike e bimëve mjaltore.

Gjatë kontrollit të rezervave ushqimore, bletari duhet të njohë dhe të vlerësojë cilësinë e ushqimit, pa folur këtu për përlyerjet me pesticide, me akaricide etj. Cilësia e ulët ushqimore e rëndon më tej jetën e familjes, e ndërlikon atë, nxit shpërthimin edhe të sëmundjeve latente. Një ushqim i tillë mund të mos shfrytëzohet në dimër dhe për pasojë mund të shfaqen dëmtime të mëdha; në pranverë bëhet shkak për moskryerjen e fluturimeve pastruese, bleta tejlodhet për përpunimin e mjaltrave me kësisoj përbërësish. Në këto rrethana familja ul ndjeshëm numërin e anëtarëve, sepse shkurtohet jetëgjatësia e bletëve të dimërimit.

– Parambrojtja shikohet në dy drejtime: atë me karakter të përgjithshëm veterinar dhe atë me karakter të veçantë (special). I pari parakupton: higjenën, pastërtinë, dezinfektimet, zgjedhjen e vendvendosjes së bletores, kontrollin e mjaltit, dyllit etj.

Zgjedhja e vendit të bletores duhet të plotësojë disa kushte. Të jetë një vend pa lagështirë, i mbrojtur nga erërat, me drejtim jug-lindjen, i pasur me bimë mjaltore dhe sa më afër bletores etj.

– Masat parambrojtëse me karakter të veçantë janë përshkruar në faqet e librit.

Dezinfektimet

Dezinfektimi shihen si një nga masat parandaluese më të rëndësishme në bletari. Zbatimi i suksesshëm i kësaj mase siguron parandalimin e sëmundjeve, si dhe çrrënjosjen e tyre gjatë pastrimit të vatrave.

Objekte të dezinfektimit janë: materialet e inventarit të bletores, të bletarit dhe vendvendosja e bletores. Nga këto mund të përmendim: zgjojet, kornizat, hojet, veshjet e bletarit, ndërtesën e ruajtjes së materialeve ose punishten, vendqëndrimin e parkut etj. Në praktikën e veprimtarisë së përditshme, lihet pas dore dezinfektimi i vendvendosjes së bletores dhe objekteve (ndërtesat). Në këto mjedise ngelin mjaft mbeturina, dyllë, polen, mjaltë, bletë të vdekura, hoje, këmisha të nimfave etj. dhe bashkë me to, spore dhe mikroorganizma. Prandaj dezinfektimet e herëpashershme, ndërrimi i zgjojeve, kornizave, i hojeve në çdo dy-tre vjet, përpunimi i thellë i dyllit, janë faktorët më të rëndësishëm për ruajtjen e bletoreve të pastra, parandalimin dhe uljen e veprimtarisë dëmprurëse të shkaktarëve të sëmundjeve.

Materialet e bletarisë në përgjithësi kanë mjaft mbeturina.

Prandaj para dezinfektimit, pjesët prej druri duhet të pastrohen me qëllim që lënda dezinfektuese të bjerë në kontakt drejtpërdrejtë me shkaktarët e sëmundjeve.

Ekspertët e ushqimit ka kohë që flasin për dobitë e mjaltit, në trajtimin e shumë sëmundjeve. Përveç dobive të mjaltit, kohët e fundit ata janë fokusuar edhe tek efekti pozitiv i pickimit të bletëve, i cili trajton sëmundje të rënda si reumatizmi, diabeti dhe astma.

Në Indonezi, pickimi i bletës është shndërruar në një terapi të rregullt të shumë sëmundjeve, kryesisht për shtresat e varfra të shoqërisë, të cilët nuk i përballojnë dot shpenzimet e larta të ilaçeve.

Terapia me pickimin e bletëve, fillon me pesë pickime në ditë, për të arritur deri në njëzet të tilla.

Përherë në pranverë është vlugu më i madh i punëve në fermat tona. Ne bletarët duhet ta zbatojmë  teorinë në praktikë. Punët praktike janë të domosdoshëm sepse çdo bletarë  prej praktikes mëson më shumë. Është një mendim (Syri çka shef ma shumë mban mend. Ndërsa  veshi çka dëgjon shpejt harron).Temën që e kamë zgjedhë për të shkruar më mirë kishte me qen të bëhet në praktikë në një fermë bletësh dhe të kuptohet më lehët. Këtë teknik pune nuk e mendova unë por kam lexuar kam dëgjuar e tani e praktikova vet .Me këtë teknik pune kamë  pasur një perspektiv shumë të mirë pasi që merrem me këtë veprimtari e gati gjithë kohën qëndroj në fermën e bletëve të mija edhe kam pas rezultate të mira,për çka jam shumë i kënaqur. E gjitha kjo që do të shkruaj ose të ju flasë pranoni ne rezervë tërhiqni frenin si thotë populli(koqitni)E ngadalë mendoni këtë çka do të lexoni (çka ju flas) Por çka do të ju rekomandoj provoni në fermat e juaja në dy apo tri shoqëri E pastaj do të bindeni në rezultatin që do të arrini e pastaj mundeni të vazhdoni me punë. Ne jemi mësuar  të punojmë sipas trashëgimtarit Gjyshi, baba, ose ndonjë shuku që na ka mësuar mënyrën e punesë me bletë edhe nuk mundemi me lanë këtë mënyrë të punës edhe se është e vjetër dhe pa perspektiv. Shpesh bëjmë punë të pa nevojshme  në fermën e bletëve ndërsa do punë që duhet ti punojmë nuk i kryejmë . Për shembull materialin ngrohës e vendosim kohë pa kohë. nuk dimë Si të bëhet ventilimi dhe pse bëhet Ventilimi.  Ventilimi bëhet për tri arsye 1. për pengimin e roitjes 2. Për të  marr mjaltin e bagremit 3 për ti bërë kushte bletës për jetë normal. Më vonë do ta flasim çka do të thotë bleta me një derë. Çka do të thotë baza me rrjetë,çka do të thotë baza prej dorases ,çka do të thotë kapaku ushqyes me lesonit ,çka do të thotë kapaku ushqyes gjysma rrjetë gjysma lesonit,çka do të thotë ajrim maksimal. Tjetër çështje shumë e rëndësishme është ushqimi rezervë Shoqëritë e bletëve në pranverë duhet të ketë së paku 8kg mjaltë për tu zhvillua normalisht për arsye se në këtë kohë bletës i duhet më shumë ushqim për ti ushqye gjeneratën për ndryshe mundë të vdesë. Nuk është turp bleta të vdesë prej sëmundjeve si Pesta Amerikane apo Evropiane por është turp bile i madh të vdes prej urie e fajtor të jetë njeriu e pastaj themi jo more ishte nozemoza shkaktare sepse na vjen turp ta pranojmë. Për ushqimin do të flasim edhe më vonë Një aktivitet i rëndësishëm është zgjerimi i shoqërive. Ne përdorim vazhduesit kjo nuk është e njësoj sikur vazhduesi të jetë me hoje të ndërtuara apo me fletë dylli. Nuk është njësoj sikur vazhduesi të vendoset si i treti apo në mes të parit apo si i dytit është me rëndësi mos ta humbasim vullnetin e bletës. Zgjerimin mundeni ta bëjmë edhe për mërena shoqërisë me hoje të ndërtuara me fletë dylli ose dy forma këtë duhet ta bëjmë për arsye që shoqëria mos të roitë. Cilët janë hapat që duhet marrë. Marrim një shembull konkret është peshorja e tregu, e cila na tregon se në cilën anë po shkon bleta ka roitja apo nuk do të roit. Si shpjegohet kjo:Nëse peshorja tregon se në bletë ka shumë ma shumë gjeneratë të mbyllur se sa të hapur bëhu gati të ngjitesh në pemë sepse bleta do të roit. Në të kundërtën nuk roit nëse bleta ka më shumë gjeneratë të hapur se sa të mbyllur. Edhe nëse arrijmë ta mbajmë bletën në pozitë neutrale prapë bleta nuk roit. Qëllimi jonë është bletët ti mbajmë të forta e të mos  roitin prandaj me të drejt themi kjo është teknikë e mirë e bletimitë. Shpesh në bletore tona nuk i kryejmë punët si duhet dhe si rezultat është roitja kjo metodë e shtimit të numrit të bletëve nuk është e mirë disa bletar pasi që bleta roit e shtrembojmë  kapelenë e dalin nder shok e mburrem duke thanë a më ka roit një bletë e ju tregojmë  si e ka  zënë. Kjo mënyrë e shtimit ka qenë e vjetër para shekullit 16 apo 17 atëherë kur bleta nuk pati nevojë për njeriun. Ndërsa shtimi modern bëhet në mënyrë artificiale me ndihmën e njeriut duke pas parasysh ndërrimin  ma se 50 për qind të amave është metodë më mirë. shpesh ne themi se jemi profesionist unë mendoj duhet ta pyesim vet veten a jemi profesionist apo nuk jemi mendoj se jo edhe unë nuk jam profesionist këtë do të na tregojë koha kush do të jetë në radhën e profesionistit e kush do mbetet amator. Bletarët të cilët si punë dhe ekonomi familjare do ta kenë bletarin do të shkojnë ka profesionalizmi atyre do të ju duhet që patjetër të mësoj shumë për të arrit një shkallë të lart edukative dhe arsimore dhe ti zbatojnë teknikat më bashkëkohore në bletoren e vet duk llogaritur sa kohë sa mund dhe sa para ka shpenzuar për një kilogram mjaltë. Teknika që jep rezultate më me pak kohë më me pak mund dhe ma me pak para ajo është teknika më e mirë. Ne duhet ta pranojmë se mjalti në Kosovë çmimin e kemi të larët por ne duhet punuar të jem konkurrent në tregun Evropian si arrihet kjo patjetër vetëm një mënyrë e ajo është rritja e fermave bletare  1000 e më shumë shoqëri bletarët e tillë do të jenë profesionist të vërtet. Për ndryshe do të mbesim amator. Një çështje ekonomike asnjë herë nuk llogarisim si duhet në mënyrë ekonomike. Në Kosovë xhithëmon llogarisim në bletët që kanë dal nga dimri e as njëherë për bletët që i kanë shti në dimër kjo nuk është ekonomike për arsye se nuk llogaritet mundi puna, koha e sa parat që kemi shpenzuar  në kohën  kur bletët i kemi përgatitua  për dimër. Ta lamë ekonomin e të kalojmë në gjëra konkrete. Si mundemi të arrijmë rezultate të mira dhe kualitative në punë me bletë. Në muajin Janar ndonjëherë edhe vonë duhet ta vendosim materialin ngrohës në bletë. Shumica e bletarëve mos të them të gjithë kur në vjeshtë i kemi trajtuar i kemi ushqye dhe bletët kanë kaluar në qetësi atëherë kemi vendos materialin ngrohës gabim! bletës nuk i duhet nxehtësi gjatë dimri por i duhet ushqim kualitativ .Në lartësi mbi detare 650 metra Ku i mbajë  bletët e mija vet e provova që ti dimëroj bletën me fund prej rrjete bleta e përballoj  shumë mirë të ftohtit dhe pa kur farë problemi nuk u paraqit kuptohet se ushqim ka shpenzuar më shumë por në pranverë e kthen këtë ushqim është shumë e vërtetë. Edhe se bleta dimëroi me rrjetë temperatura jashtë  lëmshi  ishte 9 gradë  celsius ndërsa në brendinë e lëmshit ishte 14’grad celsius kjo ka qenë një provë e sigurt. Është vërtetuar se menjëherë pasi bleta e morr polenin e parë temperatura ndryshoi dukshëm në pjesën e jashtme temperatura mbeti 9’grad celsius ndërsa ajo brenda ndryshoj shumë 33’—34’ gradë celsius mu për këtë ju preferoj që materiali ngrohës të vendoset krahas fillimit të gjeneratës e jo më parë. Mos të ngutem para natyrës do të bëj një pyetje çka i duhet bletës gjenerata në dhjetor mos u çuditni që më vonë ti gjejmë 2kg apo3kg miza blete në bazë të kosheres çka ka ndodh bleta e ka rrit numrin e banorëve  prandaj e shpenzon më shumë ushqimin për rreth lëmshit dimri u  acarue si rezultat fatal bleta vdes prej urie. Materiali ngrohës vendoset  vonë atëherë gati kur fillon poleni i parë. Pra ne nuk duhet të  ngutem para natyre edhe mos të vonohem pas natyre sigurisht që natyra i dikton punët në bletari dhe çdo aktivitet i përshtatet kohës. Bleta e cila ka dimëru me bazë prej rrjete me fillimin e gjeneratës duhet të mbyllet me drrasë ose llamarinë kjo bëhet me qëllim që temperatura të jetë konstante në koshere. Nga pjesa e larët në mes të kapakut dhe llamarinës vendosim stiropoll 12 muaj kështu punojmë për arsye se stiropolli dimrit mban ngrohët e verës freskët. Ky kapak e mban temperaturën konstante në koshere e kur bleta mban temperaturenë konstante bleta e ruan mjaltin kjo është shumë mirë sepse sa ma shumë mjalti në koshere aq ma shpejt mjalti del mbi rrjetë. Ngrohja e qerdhesë dhe ushqimi i mjaftueshëm stimulon amen të lëshojë vezë dita ditës në rritje 2000 deri 2500 vezë në ditë Rusët kanë  konstatuar se ama banë edhe deri 3000 vezë në ditë kjo arrihet sidomos në muajin maj qershor Aktivitet i rnsishëm është ushqimi i bletëve që gjendën para urisë lirisht mundemi  themi se nuk janë të gjitha në këtë gjendje por ato që janë duhet ushqyer kjo gjendje mund të shiftë edhe nga jashtë sepse  bletët grimcojën hojet dhe ato grimca dalin para dere prandaj kjo është simbol se bleta gjendet në rrezik pa tjetër duhet tu qesim pogaçe . Ka mendime të ndryshme kur duhet të fillojmë me pogaçe . disa mendojnë se pogaçe mund ti dhamë gjatë tërë vitin bletës të tjerrtë  mendojnë duhet filluar në vjeshtë e të vazhdojmë deri në muajin maj e disa mendime janë të fillojmë në Pranverë hershme. Unë preferoj këtë treten por me kusht që bleta të jetë e përgaditur  të ketë rezerva të mjafëtueshëme deri në këtë kohë. Pogaçja vendoset në pjesën e përparme aty ku gjendet lëmshi në fillim i qitet pogaçja zero. Pogaçen e prejëm në shirita për një arsye të thjeshtë sepse në këtë mënyrë ajo armirohet mirë me korniza dhe nuk rrjedh .Arsyeja qëndron se bleta kur është ftoftë ushqimin e merr mbi kokë ndërsa kur është ngrohët ushqimin e merr anash. Shpesh ndodh bleta vdes në bazë janë ra një numër i madh miza të blete e disa kanë mbet me krye në hoje e kur e kontrollojmë bleta ka pas mjaltë në sasi të mjaftueshme.  Këtë e dinë të gjithë bletarët se lëmshi ka pas hapësirë një apo dy korniza pa ushqimin e kjo është larg për bletën sa Njujorku me Vushtrri. Shkaku i vdekjes së bletës është se te bleta organet e saj nuk janë si te njeriu apo kafshët por organet e bletës notojnë  ne Elimfënë (gjakun) e saj dhe po sa të ndahet nga lëmsh  duke u drejtuar djathtas apo majtas për ta gjetur ushqim ngrihen dhe vdes. Ndodh shumë shpesh në koshere kanë mbet pak bletë shihet se ka pas gjeneratë pak  ose kanë vdekur në tërësi bleta në këtë rast  ka vdekur nga vaoa.   Varoa nuk e mbyt në tërësi  nikoqirin e vet  sepse jeta e varos është e lidhur me jetën e bletës por në plagët e shkaktuara nga varoa hyjnë virust dhe bakteret këto e kanë kryer punën e vet dhe bleta ka vdekur. Aktivitet tjetër që duhet të bëhet në bletë tona është ventilimi (ajrosja e mirë) ventilimin edhe më parë e patëm theksuar por nuk e spjeguamë  si e bëjmë një ventilim të mirë që bleta të bën jetë normale pa  telashe me klimën apo mikroklimën të mirë kjo duhet të jetë në suaza normale në çdo shoqëri blete. Kjo bëhet për shumë arsye për të mos roit bleta për të arrit deri te mjalti mono florë dhe jeta të zhvillohet normalisht në koshere. Ne të gjithë e dimë si është mjalti i bagremit  i kthjellët si uji por te ne shpesh nuk del i tillë na përzihet me të livadhit e merr ngjyrën në të verdh ne prapë themi mjalti i bagremit shyqyr Zotit që konsumatori nuk e njohin se kjo mjaltë është më e lira në treg. Në kohën e bagremit  temperatura brenda në shoqëri mund të bëhet e pa durueshme. Bleta në këtë situatë ndërmerr hapin e duhur disa prej bletëve dalin prej kosheres e lirojnë vendin ngjiten arkës përpjetë ndërsa disa brenda kosheres ngjiten mbi korniza dhe me krahët e tyre largojnë ajrin e ngrohët  jashtë pra kështu bëjnë punë kot për fajin tonë. Pse ndodh kjo bleta është me bazë prej dërrase me kapak ushqyes me lesoniti vrima nuk ka nëpër kate domosdo është krijuar temperaturë e pa përballueshme për bletën.  Ta bëjmë një eksperiment në derën e bletës marrim një letër të hollë e mbajmë në njërën anë të derës  do ta vërtetojmë se letra anon kah brenda ndërsa në anën tjetër anon kah jashtë çka do të thotë se rrymimi po bëhet por vetëm në bazën e bletës që do të thotë se ajri po hyn në njërën anë e po del në tjetrën. Për këtë arsye ne ngjitemi nëpër pemë për shkak të roitjes të bletëve. Në vend të punoj hojet, të sjell nektar,ta zhvilloj gjeneratën,të qëndrojnë roje dere të sjellin ujë ato duhet punuar për ta ajros kosheren. Do të ju pyetja juve pse ne e vendosim klimën në shtëpitë tona. Cila është zgjedhja baza me rrjetë,dera e hapur ,ti shpojmë katet 2deri 3cm e kur na duhet ti mbyllim ti kemi kunja e gatëshëm,kapaku ushqyes të jetë gjysma rrjetë e gjysma lesonit, kapakut mbyllës skaje tu vendosim drrasa të holla që edhe larët   të ketë rrymim të ajrit. unë e di se gati të gjithë ne i kemi arkat me bazë dërrase edhe kapakun ushqyes me lesonit. Në këtë gjendje duhet vepruar ndryshe.

Nëse bleta dimnohet në një kat e heqim një kornizë edhe në dy skajet e bëjmë një hapësirë  ndërsa mbi korniza i vendosim tri shibka 1,5cm egjër dhe e gjatë gati sa brendia e arkës këto vendosen përpara në mes dhe në gati në fund. Në këtë mënyrë ajrosja do të bëhet shumë mirë sepse ajri hyn në njërën anë të arkës vazhdon përmbi kah ato shibkat dhe shkon në anin tjetër të arkës dhe del nëpër derë pa e prekur lëmshin e bletës. E njëjta punë bëhet edhe me bletën dy katërshe.  Kur qitet ushqyesja duhet ta dimë se pjesa e lesonitit vendoset nga dera ndërsa rrjeta mbrapa mos të dëmtohet gjenerata. Do vazhdojmë me ushqimin kur e kemi vendos pogaçen e parë ka qenë zero tash duhet ti  japim pogaçen e dytë me vitamina. Mos ta hedhim najlonin e pogaçes se parë por vetëm tërhiqeni mbrapa e në vend të pares e vendosim pogaçen e dytë në najlon kondensohen pika të imta uji që bletës i duhen për pije edhe kjo lagështi ndikon në lagështin e pogaçes së dytë e zbut pogaçen për këtë arsye bleta e përdor më lehët këtë pogaçe. Në disa shtete të Evropës tërë vitin i mbajnë bletët me najlon si Gjermani Këtë e shfytëzojnë në kushte atmosferike jo të mira. Shumë herë bletarët pyesin kur mundeni në pranverë të fillojmë me ushqim të lëngët po dihet atëherë kur natyra thotë. këtë mund ta fillojmë në kohen e lulimit të gjereniksë por ky ushqim mundet me qen vetëm stimulues në sasi të vogël 250ml deri 300ml ku tretësira duhet të jetë 1me1 ,1 me2 ose1 me 3 në favor të ujit për arsye se bletës i duhet më shumë uji se sa sheqeri.

Do të kthehem në kohën e Vjeshtës atëherë kur e kemi filluar dimërimin .Së pari bëjmë trajtimin kundër varosë pastaj  konstatojmë gjendjen shëndetësore, sasinë e ushqimit,sasia e lëshimit vezëve nga ama etj. Nëse bleta ka mjaftë ushqim stimulohet për ta mbajt lëshimin e vezëve maksimalisht  e mashëtrojmë amen  ajo mendon se nga natyra po rrjedh nektar dhe ama lëshon mëshomë vezë por jo më shumë se 250ml deri 300ml. Ndryshe punohet ne bletë të cilat nuk kanë mjaft ushqim ato duhet ushqye për ti rezervuar ushqim. Bletët e tilla ju qesim 3 deri 5 litra për njëherë sa ma shpejtë ti a plotësojmë sasinë e ushqimit që i duhet për dimërim. Tretësira bëhet në këto përmasa 1me1 ose1 me 1.5 në favor të sheqerit. Ushqimi duhet të përfundojë më së largu deri 15 shtator për arsye se ne donim ti shfrytëzojmë bletët që nuk e presin dimrin nën një. Nën dy bletët duhet ta përpunojnë këtë ushqim prapë shfrytëzohen bletët që nuk e presin dimrin sepse përpunimi deri në invertim është proces shumë vështirë. Pa tjetër duhet ti ruajmë bletët  dimërore nëse dëshirojmë në pranverë të kemi bletët të forta e të shëndetshme .Pasoja shumë të rënda do të kemi nëse i ushqejmë bletët vonë për shumë arsye në punë hyjnë bletët dimërore e kjo është shumë e dëmshme sepse jeta e tyre shkurtohet duke ditur se bleta në nofulla i ka gjëndrra të cilat prodhojnë hormone e hormonet janë jetë  kështu atyre ju shkurtohet jeta e ju mos u çuditni se në janar baza e kosheres është plot bletë të vdekura edhe numri i bletëve të gjalla është shumë i vogël. Kjo është si pasoi e ushqimit të vonshëm. Tjetër problem është edhe bletët nuk munden ta invertojnë mjaltin jetë i pa mbyllur e vjen deri te fermentimi  ky ferment është helm për bletën pastaj ne themi O nozemoza jo nozemoza por marri për bletari pa njohuri e bletarit ose dembeli që nuk i falet gabimi që ka bërë.

Në të vërtet edhe në këtë rast ka bark qitje prej ushqimit të fermentuar e bletarët thonë nozemoza. Në këtë rast nuk është nozemoza por ushqimi i prishur pasi është fermentuar dhe vjen deri te bark qitja e bletëve. Çka duhet tash arsimim dhe edukim të bletarëve për të gjithë  nëse dëshirojmë të kemi rezultate në bletari dhe të kemi sa më shumë produkte. Kthehem pranverë aty ku e lamë më parë lulimi i gjerenikës lulimi kumbullës tash është koha të biem prej shpajzit në podrum e hapim  bletën dhe prej katit të poshtëm marrim dy korniza me hoje të ndërtuara të reje ngjyrë të verdh. Nga kati i epërm  i marrim kornizën numër 1 edhe të 10 të vjetra e të zeza këto të fundit kanë mjaltë i gërvishtim për ti hap kapakët e mjaltit dhe vendosen në mes të katit të parë e lëshojmë katin e dytë kornizat me hoje të reja që i kemi nxjerr nga kati i parë i vendosim afër gjeneratës në katin e dytë ndërsa polenin e largojmë në dy skajet. Çka kemi arrit me këtë punë që e kemi bërë. Kemi zgjeruar bletën në këtë kohë mund të ketë katër e më shumë korniza me gjeneratë edhe dy ia shtuam gjithë sejtë gjashtë. Punën e parë që e bënë bleta mjaltin e lëshuam poshtë organikisht nuk e durojnë e qojnë në katin e epërm e vendos anash ama mashtrohet mendon se fillojë hektari të vjen në koshere  dhe lësho vezë më shumë se përpara. Pas nja 10 dite kornizat me mjaltë lirohen ato ishin të vjetra të zeza i largojmë dhe i qojmë të shkrihen në vend të tyre vendosim dy të tjera nga depoja me hoje të ndërtuara e të reja kështu i ndërrojmë katër korniza të vjetra dhe e rinovojmë bletën me dyllë të ri. Pas kumbullës lulon çershija vishnja por ma më rëndësi është lulimi i çershis të egër sepse ajo ka shumë nektar.

Në këtë kohë bëjmë rrotullimin komplet të katit larët duke e kthyer për 180 shkallë ky rrotullim është shumë i rnësishëm për arsye se me një rrotullim janë bërë dy punë një stimulohet ama edhe zgjerohet shoqëria amës i lëshohet hapësirë për të bërë vezë bletës i kemi dhanë punë. Si ka ndodh kjo më parë gjenerata ishte nga dera  ndërsa mjalti mbrapa por gjatë rrotullimit ndodhë e kundërta mjalti kthehet nga dera ndërsa gjenerata mbrapa. Bleta kishte për ta larguar këtë mjaltë ngadalë por unë nuk kam kohë me pritë por unë duhet të ja shpejtoj punën e këtë e bëra me rrotullimin e katit. Bleta organikisht nuk e pëlqen që mjalti të jetë përpara e gjenerata mbrapa shpejton për ta larguar mjaltin anash kjo është shumë mirë sepse lirohet vendi për të lëshuar vezë në këtë mënyrë bleta nuk formon instikëtin për roitje. Kjo teknik i mbajnë bletë e forta edhe pengohet roitja. Në të kundërtën nëse bleta roit në at vit nuk mund të mbledh mjaltë.

Nëse bleta nuk roit është e gatshme për kullosën kryesore dhe kantatë i mbushim plot. Ne mundemi ta dimë gjatë kontrollimit cila bletë mund të roit. Në Bletën që amza ka lëshuar shumë vezë të pa fekonduara për këtë arsye  në shoqëri ka shumë meshkuj edhe në shoqëri ka më shumë gjeneratë të mbyllur se sa të hapur është e sigurt se bleta do të roit.

Pas lulimit të gjereniksë, qershisë,vishnjakut, dhe qershisë së eger edhe kumbullësë fillon lulimi mollës, dardhës është koha për vendosjen e kornizave me fletë dylli. Është mirë të mos ngutem për arsye se ende nuk është rregulluar struktura e bletëve punëtore. Bletë e reja 11 deri18 ditë she i kanë 4 parë gjëndra që në këtë kohë janë aktive  prej 11 deri 18 ditë punojnë hojet prodhojnë qumështin për ti ushqye amën dhe larvat e nëse nuk ka bletë të kësaj gjenerate vetëm ja qesim kotë bletët e shpojnë këto fjet dylli për të shkurtuar rrugën me arritur deri te ushqimi apo poleni. Duhet për ta ditur se bletë e vjetra nuk punojnë dyllë  e as hoje. Bleta prej ditës 18 deri sa ti zgjatë jeta do të bëhet vetëm bletë fluturuese në koshere sjellë nektar,polen, ujë etj. kur ja dhamë kornizat me fletë dylli bletëve? këtë na mëson më së miri vet bleta atëherë kur lajmërohet në korniza dylli i bardhë.  Bleta tash ka potencial të mjaftueshëm për ti punuar hojet e kur sesi bletët e dobëta.

Do të kthehem edhe njëherë në vjeshtë. Mos u bëni zemër gjerë kur ti dimëroni bletët. Bletët e dobëta ti shtim në dimër sepse këto bletë nuk mund ta përballojnë dimrin dhe mund të vdesin e ne kemi bërë punë dhe harxhime të kota. Bletët e tilla duhet përzier por jo  dobëtën me të dobët por të dobëtën me më të fortën bile mund të mos kërkosh amen vetëm bashkoheni këtë mund ta bëni në mbrëmje. Bletët e dobëta fundi fundit janë vetëm bartëse të sëmundjeve të ndryshme më mirë ti mbajmë 10 bletë të forta se sa 100 të dobëta. Nëse bleta është e fortë mundemi ti dhamë dy korniza me fletë dylli rreth gjeneratës ndërsa polenin e shtyjmë anash prapë kemi bërë zgjerimin e shoqërisë kështu kemi shtyrë roitjen e bletës. Ama pas çdo pune e kontrollon kosheren ajo do të shkon prej kornize me polen dhe ndeshet si në murin Kinez për 24 orë e kontrollon hapësirën deri te korniza tjetër me polen e kështu sa ma e shkurtër të jetë rruga nga korniza me polen deri te korniza tjetër me polen bëhu gati të ngjitesh në degë të pemëve sepse bleta do të roit në të kundërtën sa ma e gjatë të jetë rruga prej kornize me polen deri te korniza tjetër me polen bleta nuk do të roit. Gjatë kësaj pune  nga bleta nxjerrim hojet e vjetra e të dërgohen për shkrirje e në vend të tyre vendosen korniza të ndërtuara me hoje të reja. Në një studim është konstatuar se për çdo vit dylli bënë humbje në peshë për 1 vit një kilogram dyllë do të humbë e do të peshon vetëm 850gr në vitin e dytë 1kg dyllë do të peshon 650gr ndërsa në vitin e tret vetëm 470gr mu për këtë në Kosovë nuk ka dyllë të mjaftueshëm edhe është shumë i shtrenjtë 8 euro 1kg këtë duhet shumëzuar me numrin e shoqërive here 1kg do ta shohim sa shpenzime bëjmë.

Vazhdojmë më tutje kemi arrit deri te lulëzimi i mollës tash bëjmë kontrollimin detal i të gjitha bletëve nuk thash se deri tani nuk i kamë pas bletët nën kontroll por nuk kamë bërë kontrollim të thellë. Nëse në shoqëri kamë parë shumë meshkuj apo zhukatje të madhe e kam ditur se ajo bletë nuk ka amë edhe menjëherë e kamë bashkuar me ndonjë tjetër. Kontrollimi detal e bëjmë kur koha është e mirë kur temperatura është 16 gradë celsius. Kontrollojmë gjendjen shëndetësore,sasinë e ushqimi, pjellësh mërinë e amës i ndërrojmë kornizatë e vjetra nëse kanë mbetur por çka është kryesore i ndajmë shoqëri të forta këto do ti klasifikojmë si shoqëri mjaltë dhënëse të cilat i kanë 8 deri në 10 korniza me gjeneratë ndërsa shoqëritë pak ma dobëta i klasifikojmë si shoqëri ndihmëse ose të rendit të dytë. Aktiviteti më i rënsishëm e bëjmë në kullosës kryesore nga shoqëritë ndihmëse i marrim nga dy ndoshta edhe tri korniza me gjeneratë të mbyllur këto korniza ja dhamë shoqërisë bazë(mjaltëdhënëse)këto forcohen shumë e si rezultat mbushim plotë kantatë me mjaltë. Kjo teknik  është moderne e cila jep rezultate të shkëlqyeshme. Nuk duhet që shoqëritë e dobëta ti forcojmë a është logjike ti merret zemra e bletës së fortë për të forcuar të dobëtat. forcimi i shoqërive mjaltë dhënse bëhet 20 ditë para kullotës kryesore për arsye se gjenerata e mbyllur lind dhe bëhen bletë fluturuese në kullosës kryesore ky ishte edhe qëllimi jonë. Pra bleta bën ushtri shumë të madh kuptohet se rezultatet nuk mungojnë.

Kur të vjen kullota kryesore në këtë kohë na duhet ta kryejmë një aktivitet për rregullimin e kateve të bletëve në katin e poshtëm duhet punuar kështu krejt gjeneratën e pa mbyllur vendoset në mes të katin e poshtëm këto mund të jetë dy apo tri korniza në mesin e këtyre kornizave e vendosim një kornizë me hoje të ndërtuar e re në mënyrë që ama të bënë vezë. Për rreth gjeneratës vendosen edhe nga një kornizë me hoje të ndërtuara prapë të reja e pastaj në të dy anët nga një kornizë me fletë dylli. Ndërsa në fund në dy skajet mbesin kornizat me polen kjo do të jetë renditja në katin e parë e pastaj vendoset rrjeta e ames (hanemanit).Në katin dytë vendoset e gjithë gjenerata e mbyllur kornizat me mjaltë. Depoja e mjaltit ndërtohet me korniza me hoje të ndërtuara edhe me korniza me fletë dylli të renditura një me një. Nuk është mirë që e tërë depoja të ndërtohet me korniza me fletë dylli. Depoja mund të vendoset si kat i dytë.

Çka kemi bërë me këtë aktivitet. Nën një kemi zgjeruar hapësirën që ama të lëshoj vezë. Nën dy kemi krijuar kushtet për të mos roit bleta. Nën tre i kemi angazhuar bletët për të ndërtuar hoje edhe punët tjera brenda kosheres ndërsa bletët fluturuese bëjnë bartjen e nektarit, polenit, ujitë etj. Çka do të thotë se e tërë familja ka qenë e punësuar kur e tërë familja është e angazhuar roitje nuk ka. Është tepër e rnësishëm  ta dimë se gjatë kullotës kryesore te bletët nuk guxon të kryhet asnjë aktivitet se në këtë kohë bleta  donë qetësi të plotë nëse doni të merrni mjaltë. Kufizimi i ames me rrjetë duhet të jetë vetëm 20 ditë më shumë nuk mund të bllokohet ama nuk do të ketë vend për të bërë vezë. Prandaj ne heqim rrjetën e amave ose bëjmë një aktivitet si më parë që bleta të zhvillohet normalisht.

Vjelja e mjaltit, kullimi dhe centrifugimi. Gjate vjeljes së mjaltit duhet pasur kujdes që të lihet së paku 10 kg, sepse mjalti në mjaltë prodhohet.

Kornizat me mjaltë të hiqen në mëngjes e të kthehen në mbrëmje.

Të mos lejohet ftohja e mjaltit, sepse centrifugohet me vështirësi.

Mjalti duhet te ruhet në enë të pastra për ta ruajtur higjienën.

Te mbahet shoqëria në gjendje të mirë dhe në atmosferë pune për kullotat e ardhshme.

Prodhimi e ndërrimi i amave. Shumëzimi i shoqërive të bletëve.

Krijimi i shoqërive ndihmëse dhe nukleuseve.

Mirëmbajtja e hojeve. Sigurimi i sasive të mjaftueshme të mjaltës dhe polenit për dimërim.

Rritja e ventilimit nëse ngritën temperaturat. Ushqimi stimulues me sheqer të thatë.

Mirëmbajta e enëve të ujit. Trajtimi me timol kundër "varoas". Edhe me tej aplikohet lufta biologjike kundër "varoas".